Müvafiq məhkəmə işlərinin təhlili kontekstində AİHM-in eksterritorial yurisdiksiyası: hansı model effektivdir?

10 Baku St. U. L.Rev. 84 (2024)
Məqalənin dili: İngiliscə.

Annotasiya
AİHK-nın ərazidənkənar yurisdiksiyası məsələsi artıq məxfi deyil, o, açıq şəkildə müzakirə olunur və çox vaxt qanunla tənzimlənir. Bu araşdırmanın məqsədi AİHK-nı imzalayan dövlətin başqa dövlətin ərazisindəki fəaliyyəti zamanı yaranan ərazidənkənar yurisdiksiya ilə bağlı ziddiyyətli aspektləri aydınlaşdırmaqdır. Əlavə olaraq, Strasburq Məhkəməsinin bu Konvensiyanı beynəlxalq silahlı münaqişələrə tətbiqi də analiz ediləcəkdir. AİHK-nın 1-ci maddəsinə əsasən, üzv dövlətlər Konvensiyada təsbit olunmuş hüquq və azadlıqları “öz yurisdiksiyaları daxilində” hər kəsə tanımağa borcludurlar. Buna baxmayaraq, Strasburq Məhkəməsi AİHK-nı imzalayan dövlətlərin ərazidənkənar hərəkətləri ilə bağlı yurisdiksiyasının nə vaxt və necə yarandığını dəqiq izah etməyib. Başqa sözlə, ərzidənkənarlıq aspekti barədə xüsusi müddəa yoxdur. Buna görə də bu araşdırma problemin həlli üçün AİHM tərəfindən təqdim olunan iki əsas modeli təhlil edir. Məkan modeli dövlətin müəyyən ərazi üzərində nəzarətinə əsaslansa da, şəxsi model dövlətin öz agentləri vasitəsilə fərdlərə tətbiq etdiyi səlahiyyət gücündən ibarətdir. Bu məqalə mövzusu hər iki model üzrə çoxsaylı məhkəmə işlərinin tədqiqi ilə açıq bir fon yaradır. Bundan əlavə, bu tədqiqat alternativ yanaşmalar altında funksional və üçüncü modelləri araşdırır və hansı modelin effektiv olacağı ilə bağlı müəllifin fikirlərini təqdim edir. Əlavə olaraq, bu məqalə AİHM-in öz presedent hüququ vasitəsilə beynəlxalq humanitar hüquq normalarına istinadını təhlil etdikdən sonra müəllifin arqumentlərini təmin edir. Müəllif problemi həll etmək üçün balans metodunun tətbiqinə diqqət yetirir. Yekun olaraq, bu araşdırma göstərir ki, AİHM çərçivəsində ekstraterritorial yurisdiksiya Konvensiyanın regional kimliyi ilə onun universalist istəkləri arasında işlək tarazlığı saxlamaq üçün mühüm hüquqi alətdir.

Bu post həm də digər dildə mövcuddur: English